Με αφορμή την επέτειο των γενεθλίων για τα 75 χρόνια, στις 5 Ιανουαρίου 2016, συνέγραψα το άρθρο αυτό, το οποίο αφιερώνεται στην εμβληματική φυσιογνωμία του μέγιστου Hayao Miyazaki.
Αν δεν σας λέει τίποτα το όνομα Miyazaki, τότε ίσως θα σας θυμίζει κάτι το “Studio Ghibli”, το στούντιο παραγωγής που ίδρυσε ο Μιγιαζάκι και μέσα σε αυτό δημιούργησε το μεγαλύτερο μέρος του έργου του. Το έργο του σίγουρα είναι κάτι που ξέρετε. Μεγάλα κινηματογραφικά hit, όπως το «Spirited Away», το «Howl’s Moving Castle» ή η «Πριγκίπισσα Μονονόκε», είτε τα έχουν δεί τα παιδιά σας ή ακόμα καλύτερα εσείς οι ίδιοι.
ο Μιγιαζάκι έχει χαρακτηριστεί ως ο ιάπωνας Disney. Μα παρόλο που το έργο του είναι “anime”, δηλαδή κινούμενα σχέδια, λίγο μπορείς να πείς τις ταινίες του παιδικές. Σε αντίθεση με τον Disney, οι ταινίες του Studio Ghibli έχουν original σενάριο, και δεν έχουν κάνει απλά μια νέα ανάγνωση σε παραμύθια των αδελφών Γκρίμ ή του Χάνς Κρίστιαν Άντερσεν. Οι ταινίες του Μιγιαζάκι, από την πρώτη ως την τελευταία, ζωγραφίζονται ως επί το πλήστον με ακουαρέλλες, λίγο επιτρέποντας στα σύγχρονα μέσα να εισβάλουν σε αυτό που φαίνεται να αποτελεί παράδοση για τον δημιουργό, δηλαδή την κλασσική τέχνη του Anime, των κόμιξ «Manga» και της γενικότερης κουλτούρας της Ιαπωνίας.
Οι χαρακτήρες στο έργο του master of anime, είναι το «α» και το «ω». Στις ταινίες του βλέπουμε έντονες γυναικείες προσωπικότητες να πρωταγωνιστούν, να εξελίσσονται μέσα από το story και να ξεπερνάνε εμπόδια. Αντίθετα πάλι με τον Disney που επίσης έχει χρησιμοποιήσει πολλές γυναίκες ηρωίδες, οι πρωταγωνίστριες του Miyazaki δεν είναι αβοήθητες, έχουν όλα τα μέσα και το θάρρος για την επιβίωση ή τη νίκη τους, άσχετα που στον ρού της ιστορίας δέχονται βοήθεια από πολλούς άντρες. Ακόμα, οι χαρακτήρες του στο σύνολο τους σπάνια είναι μόνο καλοί ή μόνο κακοί. Δεν υπάρχει ο Disney-κός Villain όπως η μάγισσα Μαγκούφισα, που αποτελούν την προσωποποίηση του κακού στη γή, ούτε αντίστοιχα οι άρτιοι και πανάγαθοι πρωταγωνιστές που δεν κάνουν παρά μόνο ακούσια λάθη. Ο Miyazaki εξισορροπεί όλους τους ήρωες του, δίνοντας αρνητικά και θετικά τα οποία εμφανίζονται όσο προχωράει ο μύθος. Πρόκειται για ανθρώπινες προσωπικότητες κι όχι για ήρωες ενός παραμυθιού, προσωπικότητες με τις οποίες μπορούμε να νιώσουμε σύνδεση, και να βρούμε κοινά στοιχεία γιατί όπως εμείς, δεν είναι τέλειοι, μα ούτε κακοί.
Αν δεν έχετε δεί ποτέ Μιγιαζάκι το σίγουρο είναι πως θα σας μαγέψουν οι πλούσιες εικόνες του. Οι γεμάτες λεπτομέρειες, σε χώρους και πρόσωπα. Πραγματικά πρόκειται για έναν καλλιτέχνη που μπορεί να ικανοποιήσει το μάτι στο 100%, δίνοντας ένα υλικό αποτέλεσμα που ευχαριστιέται κάποιος είτε είναι Ιάπωνας είτε είναι Αμερικάνος. Οι πρωτότυπες ιστορίες του, μιλούν συχνά για τη σχέση του ανθρώπου και της φύσης, για τη μαγεία, για τον πόλεμο και την ανθρώπινη πάλη, ενώ θα σας εντυπωσιάσουν οι βιρτουόζικες action scenes που εμπλέκονται άριστα με την υπόλοιπη δράση. Στις περισσότερες των ταινιών του, τη μουσική υπογράφει ο μεγάλος ορχηστρικός συνθέτης Joe Hishaisi, μουσική με απίστευτο μεγαλείο και συναίσθημα που ακολουθεί άριστα το script αποδίδοντας την ανάλογη δραματικότητα στις ούτως ή άλλως συγκινητικές ιστορίες του Miyazaki.
Μετά την τελευταία του ταινία «The Wind Rises», ένα φίλμ μακράν αυτοβιογραφικό αν κανείς γνωρίζει την βιογραφία του, ο μεγάλος δημιουργός δήλωσε πως αποσύρεται πλέον από τον κόσμο του Άνιμε, αν και το studio Ghibi συνεχίζει να κάνει παραγωγές, εκείνος νιώθει πως πλέον έκλεισε η καριέρα του, αν κι ο άνθρωπος αυτός είναι όλο εκπλήξεις και ποτέ δεν θα μπορούσαμε να ξέρουμε πως θα δράσει. Σκεφτείτε πως το 2003 κέρδισε Όσκαρ η ταινία του «Spirited Away» -δικαίως αν με ρωτάτε- και ο Hayao δεν πήγε να παραλάβει, σε συνέντευξη τύπου που έδωσε σε δημοσιογράφους από όλον τον κόσμο δήλωσε, πως δεν πήγε γιατί πρώτον δε του αρέσει καθόλου να φοράει σμόκιν και δεύτερον γιατί είχε μόλις ξεσπάσει ο πόλεμος του Ιράκ, γεγονός που τον είχε επηρεάσει βαθύτατα και που εισήχθη από μόνο του στην ταινία «Το κινούμενο κάστρο του Χόουλ» καθώς ο σκηνοθέτης αναρωτιόταν ποια θα έπρεπε να είναι η στάση του ανθρώπου ενάντια στον πόλεμο. Αυτός είναι ο μεγάλος Hayao Miyazaki.
Ας του ευχηθούμε χρόνια πολλά και δημιουργικά, με ένα τοπ 5 ταινιών που πρέπει οπωσδήποτε να δείτε:
1) Princess Mononoke, 1997
2) Spirited Away, 2001
3) Howls Moving Castle, 2004
4) Nausicaa in the Valey of the Wind, 1984
5) The wind Rises, 2013
Αν δεν σας λέει τίποτα το όνομα Miyazaki, τότε ίσως θα σας θυμίζει κάτι το “Studio Ghibli”, το στούντιο παραγωγής που ίδρυσε ο Μιγιαζάκι και μέσα σε αυτό δημιούργησε το μεγαλύτερο μέρος του έργου του. Το έργο του σίγουρα είναι κάτι που ξέρετε. Μεγάλα κινηματογραφικά hit, όπως το «Spirited Away», το «Howl’s Moving Castle» ή η «Πριγκίπισσα Μονονόκε», είτε τα έχουν δεί τα παιδιά σας ή ακόμα καλύτερα εσείς οι ίδιοι.
ο Μιγιαζάκι έχει χαρακτηριστεί ως ο ιάπωνας Disney. Μα παρόλο που το έργο του είναι “anime”, δηλαδή κινούμενα σχέδια, λίγο μπορείς να πείς τις ταινίες του παιδικές. Σε αντίθεση με τον Disney, οι ταινίες του Studio Ghibli έχουν original σενάριο, και δεν έχουν κάνει απλά μια νέα ανάγνωση σε παραμύθια των αδελφών Γκρίμ ή του Χάνς Κρίστιαν Άντερσεν. Οι ταινίες του Μιγιαζάκι, από την πρώτη ως την τελευταία, ζωγραφίζονται ως επί το πλήστον με ακουαρέλλες, λίγο επιτρέποντας στα σύγχρονα μέσα να εισβάλουν σε αυτό που φαίνεται να αποτελεί παράδοση για τον δημιουργό, δηλαδή την κλασσική τέχνη του Anime, των κόμιξ «Manga» και της γενικότερης κουλτούρας της Ιαπωνίας.
Οι χαρακτήρες στο έργο του master of anime, είναι το «α» και το «ω». Στις ταινίες του βλέπουμε έντονες γυναικείες προσωπικότητες να πρωταγωνιστούν, να εξελίσσονται μέσα από το story και να ξεπερνάνε εμπόδια. Αντίθετα πάλι με τον Disney που επίσης έχει χρησιμοποιήσει πολλές γυναίκες ηρωίδες, οι πρωταγωνίστριες του Miyazaki δεν είναι αβοήθητες, έχουν όλα τα μέσα και το θάρρος για την επιβίωση ή τη νίκη τους, άσχετα που στον ρού της ιστορίας δέχονται βοήθεια από πολλούς άντρες. Ακόμα, οι χαρακτήρες του στο σύνολο τους σπάνια είναι μόνο καλοί ή μόνο κακοί. Δεν υπάρχει ο Disney-κός Villain όπως η μάγισσα Μαγκούφισα, που αποτελούν την προσωποποίηση του κακού στη γή, ούτε αντίστοιχα οι άρτιοι και πανάγαθοι πρωταγωνιστές που δεν κάνουν παρά μόνο ακούσια λάθη. Ο Miyazaki εξισορροπεί όλους τους ήρωες του, δίνοντας αρνητικά και θετικά τα οποία εμφανίζονται όσο προχωράει ο μύθος. Πρόκειται για ανθρώπινες προσωπικότητες κι όχι για ήρωες ενός παραμυθιού, προσωπικότητες με τις οποίες μπορούμε να νιώσουμε σύνδεση, και να βρούμε κοινά στοιχεία γιατί όπως εμείς, δεν είναι τέλειοι, μα ούτε κακοί.
Αν δεν έχετε δεί ποτέ Μιγιαζάκι το σίγουρο είναι πως θα σας μαγέψουν οι πλούσιες εικόνες του. Οι γεμάτες λεπτομέρειες, σε χώρους και πρόσωπα. Πραγματικά πρόκειται για έναν καλλιτέχνη που μπορεί να ικανοποιήσει το μάτι στο 100%, δίνοντας ένα υλικό αποτέλεσμα που ευχαριστιέται κάποιος είτε είναι Ιάπωνας είτε είναι Αμερικάνος. Οι πρωτότυπες ιστορίες του, μιλούν συχνά για τη σχέση του ανθρώπου και της φύσης, για τη μαγεία, για τον πόλεμο και την ανθρώπινη πάλη, ενώ θα σας εντυπωσιάσουν οι βιρτουόζικες action scenes που εμπλέκονται άριστα με την υπόλοιπη δράση. Στις περισσότερες των ταινιών του, τη μουσική υπογράφει ο μεγάλος ορχηστρικός συνθέτης Joe Hishaisi, μουσική με απίστευτο μεγαλείο και συναίσθημα που ακολουθεί άριστα το script αποδίδοντας την ανάλογη δραματικότητα στις ούτως ή άλλως συγκινητικές ιστορίες του Miyazaki.
Μετά την τελευταία του ταινία «The Wind Rises», ένα φίλμ μακράν αυτοβιογραφικό αν κανείς γνωρίζει την βιογραφία του, ο μεγάλος δημιουργός δήλωσε πως αποσύρεται πλέον από τον κόσμο του Άνιμε, αν και το studio Ghibi συνεχίζει να κάνει παραγωγές, εκείνος νιώθει πως πλέον έκλεισε η καριέρα του, αν κι ο άνθρωπος αυτός είναι όλο εκπλήξεις και ποτέ δεν θα μπορούσαμε να ξέρουμε πως θα δράσει. Σκεφτείτε πως το 2003 κέρδισε Όσκαρ η ταινία του «Spirited Away» -δικαίως αν με ρωτάτε- και ο Hayao δεν πήγε να παραλάβει, σε συνέντευξη τύπου που έδωσε σε δημοσιογράφους από όλον τον κόσμο δήλωσε, πως δεν πήγε γιατί πρώτον δε του αρέσει καθόλου να φοράει σμόκιν και δεύτερον γιατί είχε μόλις ξεσπάσει ο πόλεμος του Ιράκ, γεγονός που τον είχε επηρεάσει βαθύτατα και που εισήχθη από μόνο του στην ταινία «Το κινούμενο κάστρο του Χόουλ» καθώς ο σκηνοθέτης αναρωτιόταν ποια θα έπρεπε να είναι η στάση του ανθρώπου ενάντια στον πόλεμο. Αυτός είναι ο μεγάλος Hayao Miyazaki.
Ας του ευχηθούμε χρόνια πολλά και δημιουργικά, με ένα τοπ 5 ταινιών που πρέπει οπωσδήποτε να δείτε:
1) Princess Mononoke, 1997
2) Spirited Away, 2001
3) Howls Moving Castle, 2004
4) Nausicaa in the Valey of the Wind, 1984
5) The wind Rises, 2013